اختلالات روانشناختی در درک و شناخت ابعاد مختلف روانی و فیلم‌ها از دیرباز تا به امروز نه تنها به عنوان یک سرگرمی بلکه به عنوان یک ابزار قدرتمند جهت نمایش و درک ابعاد مختلف انسانی، اجتماعی و روانی شناخته شده‌اند. در میان این دسته از فیلم‌ها، فیلم‌هایی که به عنوان نمایشگران اختلالات روانشناختی شناخته می‌شوند، نقش بسیار مهمی در آگاهی‌بخشی و درک این اختلالات دارند.

تفاوت اصلی بین یک فیلم معمولی و یک فیلم مرتبط با اختلالات روانشناختی

• تفاوت در این است که فیلم‌های مرتبط با اختلالات روانشناختی نه تنها به عنوان یک آثار هنری مورد توجه قرار می‌گیرند، بلکه به عنوان یک ابزار آموزشی و آگاهی‌بخش درباره این اختلالات نیز شناخته می‌شوند. این فیلم‌ها به وسیله نشان دادن داستان‌ها و شخصیت‌هایی که با این اختلالات روبرو هستند، به مخاطبان کمک می‌کنند تا درک عمیق‌تری از رفتارها، احساسات و تجربیات افراد مبتلا به این اختلالات پیدا کنند.

استفاده از عناصر نمایشی چون داستان‌های قوی، بازیگری‌های قابل‌توجه و ساختار داستانی موشکافانه در این فیلم‌ها، مخاطب را وارد دنیای روانشناسی فرد مبتلا به اختلال می‌کند و می‌تواند برای عموم مردم، به عنوان یک محرک جهت درک بهتر و همدلی با افراد مبتلا به این اختلالات، کمک کند.

فیلم A Beautiful Mind (2001) و اختلال اسکیزوفرنی

“یک ذهن زیبا” (A Beautiful Mind) فیلمی آمریکایی محصول سال ۲۰۰۱ به کارگردانی ران هوارد است که بر اساس زندگی و داستان واقعی جان نشن، ریاضیدان نوآور و برنده جایزه نوبل می‌باشد. این فیلم به تصویر زندگی نشن، از دوران دانشجویی تا مواجهه با اختلال اسکیزوفرنی و پیروزی‌هایش در مقابل این بیماری، می‌پردازد.

اختلال اسکیزوفرنی:

• اسکیزوفرنی یکی از پیچیده‌ترین اختلالات روانشناختی است که با تأثیر بر ذهن، احساسات و رفتار فرد مبتلا، تعدادی از ویژگی‌های خاص را به وجود می‌آورد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است تجربیات نامعمولی مانند هالوسیناسیون‌ها، وهم‌زنی، گمانه‌زنی‌های غیرمعقول، و تفکرات پریشان و تخیلات غیرمنطقی را تجربه کنند.
• در “یک ذهن زیبا”، نشن، با بازی براست کروس، نقش “جان نشن” را بازی می‌کند، یک ریاضیدان با عبقریت که در دانشگاه پرینستون تحصیل می‌کند. او با یک اختلال روانی مواجه می‌شود که باعث می‌شود وهم‌زنی‌ها و هالوسیناسیون‌هایی را تجربه کند و به تدریج درگیر واقعیت و خیال می‌شود. در طول فیلم، نحوه‌ی روبرو شدن او با این اختلال و تلاش برای مقابله با آن و تأثیرات آن بر زندگی او و ارتباطاتش با دیگران به تصویر کشیده می‌شود.

فیلم “یک ذهن زیبا” به نحوی معرف ابعاد مختلف اختلال اسکیزوفرنی و تأثیر آن بر زندگی روزمره، روابط اجتماعی و تجربیات فردی مبتلا به این بیماری می‌پردازد. نشان دادن راه‌های مقابله و پشتیبانی از افراد مبتلا به این اختلال از جمله اهداف اصلی این فیلم است که به وسیله‌ی نمایشگری فوق‌العاده و بازیگری شگفت‌انگیز براست کروس، توانسته است تأثیر مثبتی بر آگاهی و درک عمومی نسبت به این اختلال روانی داشته باشد.

فیلم Manchester by the sea (2016) و اختلال استرس پس از سانحه

“منچستر بای د سی” (Manchester by the Sea)، فیلمی درام و عاطفی آمریکایی محصول سال ۲۰۱۶ به کارگردانی کِنت لانگن است. این فیلم داستان یک مرد به نام لی چندلر را روایت می‌کند که بعد از مرگ برادرش، مسئولیت پرورش پسر نوجوانش را برعهده می‌گیرد و به شهر کوچک منچستر، ماساچوست باز می‌گردد. در طول داستان، او با گذشته‌ی دردناک خود و رویدادهایی که منجر به جدایی او از خانواده‌اش شده، روبرو می‌شود.

اختلال استرس پس از سانحه:

•  لی چندلر، شخصیت اصلی فیلم “منچستر بای د سی”، با یک سوانح گذشته‌ای دردناک روبرو شده است که باعث ایجاد اختلال استرس پس از سانحه در او شده است. وقایع ناگواری که در گذشته اتفاق افتاده، منجر به تغییرات اساسی در زندگی و رفتار او شده و باعث شده تا او با دغدغه‌ها، اضطراب‌ها و دردی عمیق مواجه شود.
• در طول فیلم، این اختلال روانی به وضوح به تصویر کشیده می‌شود. لی (با بازی کیسی آفلک) با دشواری‌های ذهنی و عاطفی مبارزه می‌کند که ناشی از تجربیات دردناک گذشته‌اش است. او تلاش می‌کند با این اختلال و دردی که همواره درونش حضور دارد، مقابله کند و همچنین به پسر برادرش که ناگهان مسئولیتی بزرگ به عهده گرفته، کمک کند.

فیلم “منچستر بای د سی” با روایت واقعی و تماشایی خود، به نحوی معرف اثرات و تأثیرات عمیق اختلال استرس پس از سانحه بر زندگی یک فرد می‌شود. این اثر سینمایی با روایت درونی شخصیت اصلی، ماجراجویی درونی او را نشان می‌دهد و نحوه‌ی تأثیر این اختلال بر روابط او با دیگران و نیز زندگی روزمره‌اش را به تصویر می‌کشد.

فیلم My brother Khosro(2016) و اختلال دو قطبی

فیلم “برادرم خسرو” (My Brother Khosro)، یک فیلم ایرانی محصول سال ۲۰۱۶ به کارگردانی نیما شیمی زاده است. این فیلم به شیوه‌ای خاص و با داستانی جذاب، روایتی متفاوت از زندگی یک خانواده و مواجهه با اختلال دو قطبی را ارائه می‌دهد.

اختلال دو قطبی:

• اختلال دو قطبی یک اختلال روانشناختی است که با تناوب بین دو وضعیت عمده شناخته می‌شود: وضعیت افسرده‌ای که با افسردگی شدید، کاهش انرژی و انگیزه و حتی افکار خودکشی همراه است و وضعیت مناطق بالایی (مانیایی) که با افکار فزاینده، افزایش انرژی و بی‌قراری همراه است.
• در فیلم “برادرم خسرو”، شخصیت اصلی به نام خسرو (با بازی امیر جعفری) که با اختلال دو قطبی مواجه است، محور داستان است. او در زندگی روزمره با دغدغه‌های روانی و عملکردی ناشی از این اختلال دست و پنجه نرم می‌کند. فیلم تلاش خانواده و اطرافیان او برای فهم و تحمل این وضعیت روانی خاص خسرو را به تصویر می‌کشد.

به وسیله داستان خانواده و روابط انسانی درون آن، فیلم “برادرم خسرو” نشان می‌دهد که چگونه اختلال دو قطبی می‌تواند بر تمامی اعضای خانواده و ارتباطاتشان تأثیر گذار باشد. این فیلم با روایت تماشایی و بازیگری‌های متفاوت، به نحوی واقع‌گرایانه و حساس، واقعیت‌هایی از زندگی با اختلال دو قطبی را به تصویر می‌کشد و تأثیرات آن بر روابط انسانی و روزمره را بررسی می‌کند.

The Aviator (2004) و اختلال وسواس اجباری

“The Aviator” (2004)، فیلمی به کارگردانی مارتین اسکورسیزی است که به زندگی هوارد هیوز، کارآفرین، مخترع، و کارگردان هالیوودی معروف، می‌پردازد. این فیلم به دقت به دوران‌های مختلف زندگی هیوز از جمله موفقیت‌هایش در حوزه هواپیما‌سازی، کارآفرینی و روابط عاطفی اش، می‌پردازد.

اختلال وسواس اجباری (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD):

• اختلال وسواس اجباری یک اختلال روانشناختی است که با تکرار بی‌پایان افکار (وسوسه‌ها) و عملیات تکراری (عمل‌های اجباری) همراه است. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است تکراری بودن بسیاری از افکار یا انجام عملیاتی مانند شستشو، بررسی‌های مکرر یا تکرار عملیات خاص را تجربه کنند که برای آن‌ها آزاردهنده و کنترل‌ناپذیر است.
• در فیلم “The Aviator”، به نمایش گذاشتن زندگی هوارد هیوز (با بازی لئوناردو دی‌کاپریو)، اشاره‌هایی به اختلال وسواس اجباری او و رفتارهایی که ممکن است با این اختلال مرتبط باشند، وجود دارد. هیوز در فیلم درگیر با مشکلات روانی بوده و نشانه‌هایی از وسواس و تکراری بودن در رفتارهایش نشان می‌دهد. او ممکن است بخشی از روزهای خود را به تکرار عملیات خاصی اختصاص دهد یا با وسوسه‌هایی روبرو شود که برای او مشکل‌ساز هستند.

این فیلم به نحوی واقع‌گرایانه، بدون افترا و تمرکز بر روی جوانب گوناگون زندگی هیوز، برخی از مشکلات روانی و تأثیرات آن‌ها را به تصویر می‌کشد. اما لازم به ذکر است که در فیلم، جوانب زیادی از زندگی هوارد هیوز و احتمال ارتباط این ویژگی‌ها با اختلال وسواس اجباری به صورت دقیق مورد بررسی قرار نمی‌گیرد و این ارتباط در داستان به شکل واضحی نشان داده نمی‌شود.

فیلم Melancholia (2011) و افسردگی

“Melancholia” (2011)، فیلمی درام و علمی-تخیلی به کارگردانی لارس فون تریه است که به داستان دو خواهر سیستر و کلر و تأثیر نزدیکی یک سیاره به نام ملانکولیا بر زندگی آن‌ها می‌پردازد.

افسردگی:

•  فیلم “Melancholia” از دیدگاه افسردگی را به نمایش می‌گذارد. افسردگی یکی از اختلالات روانشناختی است که با احساسات افسردگی شدید و دائمی، کاهش انرژی و انگیزه، کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره، مشکلات خواب و اختلالات تغذیه همراه است. این اختلال ممکن است تأثیرات قابل‌ملاحظه‌ای بر زندگی فرد داشته باشد و به طور جدی بر کیفیت زندگی و روابط او تأثیر بگذارد.
• در “Melancholia”، سیستر (با بازی کریستن دانست)، یکی از شخصیت‌های اصلی، با مشکلات روانی و احساسات افسردگی شدید دست و پنجه نرم می‌کند. او درگیر با افکار تاریک و ناامیدکننده‌ای است که ناشی از افسردگی اش هستند. زمانی که سیاره‌ای به نام ملانکولیا به زمین نزدیک می‌شود، تنش‌ها و افسردگی او بیشتر افزایش می‌یابد و این مسأله به طور غیرقابل انکاری تأثیری عمیق بر تصمیمات و رفتارهای او دارد.

این فیلم به نحوی نمایش می‌دهد که چگونه افسردگی و تحمل آن می‌تواند زندگی انسان را به طور کامل تحت تأثیر قرار دهد و چگونه ممکن است این وضعیت روانی به تصمیمات شخصیت‌ها و تأثیر زمینه‌های اجتماعی و خانوادگی آن‌ها تأثیر بگذارد.

we need talk about kevin درباره فیلم و اختلال روان‌پریشی

“We Need to Talk About Kevin”، فیلمی درام و هیجانی به کارگردانی لین رمزی است که بر اساس رمانی با همین نام اثر لایونل شرایور، ساخته شده است. این فیلم داستان مادری به نام اویلا، که با مشکلات و روان‌پریشی پسرش کوین روبرو می‌شود، را به تصویر می‌کشد.

اختلال روان‌پریشی (Psychopathy):

•  در “We Need to Talk About Kevin”، کوین، پسر اویلا، نمونه‌ای از روان‌پریشی را نشان می‌دهد. روان‌پریشی به یک مجموعه از ویژگی‌های شخصیتی اشاره دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به کمبود توانایی‌های احساسی، عدم توجه به احساسات دیگران، عدم احترام به قوانین و ارزش‌های اجتماعی، و تمایل به رفتارهای تخریبی و خطرناک اشاره کرد. افراد مبتلا به این اختلال، ممکن است نسبت به احساسات خود و دیگران بی‌توجهی نشان دهند و رفتارهای ناکارآمد و مضری انجام دهند.
• کوین، کودکی است که از کودکی دوران خود، نشانه‌های رفتاری نامطلوب و روانی دارد. او در طول فیلم نشان دهندهٔ واکنش‌ها و رفتارهایی است که از جمله‌ی آن‌ها می‌تواند حساسیت کم به درد و رنج دیگران، ناپایداری در رفتارهای خود و برخی از رفتارهای تخریبی و خطرناک است.

“We Need to Talk About Kevin” به نحوی واقع‌گرایانه و غیرافترا، نشان می‌دهد که چگونه یک مادر (با بازی تیلدا سوینتون) با مشکلات رفتاری و روانی پسرش کوین (با بازی ایزرا میلر) مواجه می‌شود و چگونه این وضعیت تأثیر عمیقی بر زندگی و روابط خانوادگی او دارد.

کلام آخر

در این مقاله به بررسی نقش موثر فیلم‌های حوزه اختلالات روانشناختی در درک و شناخت ابعاد مختلف روانی پرداخته شد و با بررسی اثرات و تأثیرات این فیلم‌ها بر جوامع و فردیت‌ها، تلاش شد تا اهمیت و تأثیرات آن‌ها را برجسته کند.